پانسمان زخم
پانسمان کردن عمومی ترین و ابتدایی ترین روش محافظت و درمان زخم است. امروزه با استفاده از مواد اولیه متفاوت و مواد مکمل پانسمانهای جدید با اثرات درمانی ساخته شده اند که با انتخاب صحیح آنها میتوان به بهبود جراحات کمک شایانی نمود. زخم پا یکی از معضلات رایج و چالش برانگیز بین بیماران دیابتی بوده و پانسمان زخم پای دیابتی جزء مراحل کلیدی درمان است. انواع پانسمان زخم دیابتی برای کاهش عوارض و بهبود نتایج درمانی زخمهای دیابتی تولید شده اند که عموما بر اساس ماده اصلی استفاده شده در آنها دسته بندی میشوند.
خصوصیات پانسمان زخم دیابتی
شاخص های معمول پانسمان مناسب برای زخم دیابتی شامل موارد زیر هستند:
- قدرت مناسب در جذب ترشح و خون
- رطوبت رسانی به زخم
- کاهش آلودگی زخم با خاصیت آنتی سپتیکی
- نفوذناپذیری نسبت به آب و باکتری
- نفوذپذیری نسبت به اکسیژن و گازها
- عدم آسیب به زخم در زمان برداشت پانسمان
- نیاز به تعویض پانسمان به دفعات کم
- کمک به کاهش درد
- استفاده آسان
- احساس راحتی با پانسمان
- در دسترس بودن
- مقرون به صرفه بودن
انواع پانسمان زخم دیابتی
پانسمانها بر اساس میزان تماس با زخم انواع مختلف دارند، پانسمان زخم باز مستقیما روی زخم قرار میگیرد و دو نوع دارند:
۱- پانسمان با چسبندگی پایین
پانسمان کتانی مستقیما روی زخم قرار گرفته و دو نوع دارد.
نوع اول فاقد مواد دارویی مانند گاز پارافینه، و نوع دیگر دارای ترکیبات دارویی هستند مانند پوویدون یدین و کلرهگزیدین
۲- پانسمان جاذب
مستقیما روی زخم یا به عنوان لایه دوم جهت کنترل خونریزی شدید استفاده میشوند. مانند گاز کتانی جاذب و پریماپور
پانسمانهای پیشرفته
با استفاده از ترکیبات خاص، بافت و مواد به کار رفته در پانسمان، جهت افزایش سرعت ترمیم و بهبود زخم بهینه سازی میشوند.
ورق هیدروژل و پانسمان بی شکل
شامل پلیمرهای نامحلول مانند نشاسته، کربوکسی متال سلولز و و بیش از ۹۶% آب هستند. کاربرد آن جذب ترشحات زخم و یا آبرسانی به زخم است. این پانسمان به صورت ورقه ای مسطح، هیدروژل یا به شکل ذرات کوچک تولید میشود.
فیلم، فیلم نفوذ پذیر و پانسمان غشایی
نسبت به بخار آب و اکسیژن نفوذ ناپذیر بوده اما نسبت به آب و میکروارگانیسم ها نفوذ ناپذیر نیستند. مانند تگادرم و اپسیت.
پانسمان پلیمری نرم
از نوعی پلیمر سیلیکونی نرم ساخته میشود و در لایه بیرونی آن پانسمان غیر چسبنده قرار گرفته است. پانسمان پلیمری نرم نسبتا جاذب است.
پانسمان هیدروکلوئیدی
ترکیبی از پلیمرها مانند ژلاتین، پکتین و سلولز پوشش ضد چسبندگی را تشکیل می دهند.
انواع منحصر به فردی متشکل از شبکه هیدروکلوئیدی متصل به فیلم نفوذناپذیر به بخار آب هستند.
وقتی روی زخم قرار بگیرد محیط ژلاتینی ایجاد و به زخم رطوبت رسانی مینماید.
اشکال فیبر مانند پانسمان آلژیناتی هستند اما جذب بالاتری نسبت به پانسمان هیدروکلوئیدی استاندارد دارند.
پانسمان فومی
حاوی فوم پلی اورتانی هیدروفیلیک است و کاربرد آن جذب ترشحات زخم و ایجاد محیط مرطوب برای زخم است.
به علاوه انواع مختلفی با قدرت جذب بالاتر دارد مانند فیبر ویسکوزی، اکریلیت و پانسمان پوشیده شده با سیلیکون که پس از برداشته شدن به زخم آسیب نخواهد رساند. به عنوان مثال پانسمان بیاتین و پانسمان تگادرم.
پانسمان آلژینات
قدرت جذب بالایی دارد و در اشکال مختلف تولید میشود مانند آلژینات کلسیم، آلژینات سدیم کلسیم و میتواند با کلاژن ترکیب شود.
آلژینات هنگام تماس با زخم ژل ایجاد میکند. در زمان تعویض پانسمان میتوان این لایه را با برداشتن پانسمان از روی زخم جدا کرد و یا با سالین استریل شستشو داد.
اگر لایه آلژینات به لایه ای پد ویسکوزی ثانویه متصل شود قدرت جذب بیشتری خواهد داشت.
آلژینات معمولا به شکل پودر و در ترکیب با سایر مواد در پانسمان زخم عمیق مورد استفاده است.
پانسمان مویرگ مانند
شامل هسته فیبری آبدوست و جاذب است و بین دو لایه تماسی با چسبندگی پایین قرار میگیرد.
پانسمان جاذب بو
زخم عمیق و عفونی بوی زننده ای دارد. پس پانسمانی شامل ذغال فعال تولید شده و برای جذب بوی ناشی از زخم استفاده میشوند.
این نوع پانسمان معمولا همراه با لایه پانسمان ثانویه استفاده میشود تا جذب بو توسط آن افزایش یابد.
پانسمان ضد میکروب
با آغشته کردن پانسمانهای سنتی به مواد آنتی باکتریال ساخته میشوند و در تسریع بهبودی زخمها نقش مهمی دارند.
پانسمان آغشته به عسل
عسل به عنوان عامل ضد باکتری، ضد التهابی و رطوبت دهنده، برای درمان زخم حاد و مزمن کاربرد دارد.
این پانسمان ها با چند لایه فیلتر پوشیده شده اند تا از ورود مواد مضر احتمالی عسل به زخم جلوگیری کنند.
پانسمان آغشته به ید
وقتی در تماس با ترشحات زخم قرار می گیرد ید آزاد کرده، به عنوان عامل آنتی سپتیک (متوقف کننده رشد عوامل بیماریزا) عمل خواهد کرد.
پانسمان آغشته به نقره
برای درمان زخم عفونی یون نقره با خصوصیات آنتی باکتریالی کاربرد دارد.
انواع مختلفی از پانسمان ها به فرم آغشته به نقره تولید میشود.
پانسمان ضد میکروب
از گاز یا پانسمان با چسبندگی پایین ساخته و با انواعی از پماد که خاصیت ضد میکروبی دارند آغشته شده اند.
پانسمان های تخصصی
پانسمان شبکه ای تعدیل کننده پروتئاز
فعالیت آنزیمهای از بین برنده پروتئین را در زخم مزمن کاهش میدهد.
با تجویز پزشک و در شرایط خاص تجویز میشوند.
نکات لازم برای انتخاب پانسمان زخم دیابتی
- رطوبت
زخم با سطح مرطوب سریعتر بهبود می یابد.
در حضور رطوبت مناسب، سلولهای مهاجر می‌توانند به محل زخم انتقال یافته و موجب تسریع ترمیم در ناحیه شوند.
رطوبت موجب دبرید شدن خودبخودی بافت نکروزه می شود و جزو مراحل مهم در روند ترمیم زخم است. - جذب ترشحات
ترشحات زیاد زخم و رطوبت بالای محیط آن، موجب آسیب به سلول ها میشود پس بهتر است با پانسمان جاذب مانند پانسمان فومی پوشانده شوند
بعضی از انواع پانسمان مانند فرم حاوی نشاسته، در ابتدا ترشحات و رطوبت اضافی را جذب و ذرات رطوبت آب را بین پلیمرهای خود به دام می اندازند، رطوبت سپس به آرامی به بافت زخم بازگردانده شده و ایجاد رطوبت خواهد نمود. - بافت پانسمان
برای زخم پای دیابتی و هر نوع زخم دیگر در افراد دیابتی، به دلیل ضعف سیستم ایمنی و احتمال بالای نکروزه شدن زخم، باید از پانسمان با بافت نرم که مانع از کنده شدن لایه ی سطحی زخم میشوند استفاده کرد. - مواد به کار رفته
پانسمانی که حاوی ترکیبات هیدروژن پراکسیدی و بتادینه باشد، به هیچ عنوان نباید بر روی زخم دیابتی استفاده شود.
پانسمان زخم
پانسمان کردن عمومی ترین و ابتدایی ترین روش محافظت و درمان زخم است. امروزه با استفاده از مواد اولیه متفاوت و مواد مکمل پانسمانهای جدید با اثرات درمانی ساخته شده اند که با انتخاب صحیح آنها میتوان به بهبود جراحات کمک شایانی نمود. زخم پا یکی از معضلات رایج و چالش برانگیز بین بیماران دیابتی بوده و پانسمان زخم پای دیابتی جزء مراحل کلیدی درمان است. انواع پانسمان زخم دیابتی برای کاهش عوارض و بهبود نتایج درمانی زخمهای دیابتی تولید شده اند که عموما بر اساس ماده اصلی استفاده شده در آنها دسته بندی میشوند.
خصوصیات پانسمان زخم دیابتی
شاخص های معمول پانسمان مناسب برای زخم دیابتی شامل موارد زیر هستند:
- قدرت مناسب در جذب ترشح و خون
- رطوبت رسانی به زخم
- کاهش آلودگی زخم با خاصیت آنتی سپتیکی
- نفوذناپذیری نسبت به آب و باکتری
- نفوذپذیری نسبت به اکسیژن و گازها
- عدم آسیب به زخم در زمان برداشت پانسمان
- نیاز به تعویض پانسمان به دفعات کم
- کمک به کاهش درد
- استفاده آسان
- احساس راحتی با پانسمان
- در دسترس بودن
- مقرون به صرفه بودن
انواع پانسمان زخم دیابتی
پانسمانها بر اساس میزان تماس با زخم انواع مختلف دارند، پانسمان زخم باز مستقیما روی زخم قرار میگیرد و دو نوع دارند:
۱- پانسمان با چسبندگی پایین
پانسمان کتانی مستقیما روی زخم قرار گرفته و دو نوع دارد.
نوع اول فاقد مواد دارویی مانند گاز پارافینه، و نوع دیگر دارای ترکیبات دارویی هستند مانند پوویدون یدین و کلرهگزیدین
۲- پانسمان جاذب
مستقیما روی زخم یا به عنوان لایه دوم جهت کنترل خونریزی شدید استفاده میشوند. مانند گاز کتانی جاذب و پریماپور
پانسمانهای پیشرفته
با استفاده از ترکیبات خاص، بافت و مواد به کار رفته در پانسمان، جهت افزایش سرعت ترمیم و بهبود زخم بهینه سازی میشوند.
ورق هیدروژل و پانسمان بی شکل
شامل پلیمرهای نامحلول مانند نشاسته، کربوکسی متال سلولز و و بیش از ۹۶% آب هستند. کاربرد آن جذب ترشحات زخم و یا آبرسانی به زخم است. این پانسمان به صورت ورقه ای مسطح، هیدروژل یا به شکل ذرات کوچک تولید میشود.
فیلم، فیلم نفوذ پذیر و پانسمان غشایی
نسبت به بخار آب و اکسیژن نفوذ ناپذیر بوده اما نسبت به آب و میکروارگانیسم ها نفوذ ناپذیر نیستند. مانند تگادرم و اپسیت.
پانسمان پلیمری نرم
از نوعی پلیمر سیلیکونی نرم ساخته میشود و در لایه بیرونی آن پانسمان غیر چسبنده قرار گرفته است. پانسمان پلیمری نرم نسبتا جاذب است.
پانسمان هیدروکلوئیدی
ترکیبی از پلیمرها مانند ژلاتین، پکتین و سلولز پوشش ضد چسبندگی را تشکیل می دهند.
انواع منحصر به فردی متشکل از شبکه هیدروکلوئیدی متصل به فیلم نفوذناپذیر به بخار آب هستند.
وقتی روی زخم قرار بگیرد محیط ژلاتینی ایجاد و به زخم رطوبت رسانی مینماید.
اشکال فیبر مانند پانسمان آلژیناتی هستند اما جذب بالاتری نسبت به پانسمان هیدروکلوئیدی استاندارد دارند.
پانسمان فومی
حاوی فوم پلی اورتانی هیدروفیلیک است و کاربرد آن جذب ترشحات زخم و ایجاد محیط مرطوب برای زخم است.
به علاوه انواع مختلفی با قدرت جذب بالاتر دارد مانند فیبر ویسکوزی، اکریلیت و پانسمان پوشیده شده با سیلیکون که پس از برداشته شدن به زخم آسیب نخواهد رساند. به عنوان مثال پانسمان بیاتین و پانسمان تگادرم.
پانسمان آلژینات
قدرت جذب بالایی دارد و در اشکال مختلف تولید میشود مانند آلژینات کلسیم، آلژینات سدیم کلسیم و میتواند با کلاژن ترکیب شود.
آلژینات هنگام تماس با زخم ژل ایجاد میکند. در زمان تعویض پانسمان میتوان این لایه را با برداشتن پانسمان از روی زخم جدا کرد و یا با سالین استریل شستشو داد.
اگر لایه آلژینات به لایه ای پد ویسکوزی ثانویه متصل شود قدرت جذب بیشتری خواهد داشت.
آلژینات معمولا به شکل پودر و در ترکیب با سایر مواد در پانسمان زخم عمیق مورد استفاده است.
پانسمان مویرگ مانند
شامل هسته فیبری آبدوست و جاذب است و بین دو لایه تماسی با چسبندگی پایین قرار میگیرد.
پانسمان جاذب بو
زخم عمیق و عفونی بوی زننده ای دارد. پس پانسمانی شامل ذغال فعال تولید شده و برای جذب بوی ناشی از زخم استفاده میشوند.
این نوع پانسمان معمولا همراه با لایه پانسمان ثانویه استفاده میشود تا جذب بو توسط آن افزایش یابد.
پانسمان ضد میکروب
با آغشته کردن پانسمانهای سنتی به مواد آنتی باکتریال ساخته میشوند و در تسریع بهبودی زخمها نقش مهمی دارند.
پانسمان آغشته به عسل
عسل به عنوان عامل ضد باکتری، ضد التهابی و رطوبت دهنده، برای درمان زخم حاد و مزمن کاربرد دارد.
این پانسمان ها با چند لایه فیلتر پوشیده شده اند تا از ورود مواد مضر احتمالی عسل به زخم جلوگیری کنند.
پانسمان آغشته به ید
وقتی در تماس با ترشحات زخم قرار می گیرد ید آزاد کرده، به عنوان عامل آنتی سپتیک (متوقف کننده رشد عوامل بیماریزا) عمل خواهد کرد.
پانسمان آغشته به نقره
برای درمان زخم عفونی یون نقره با خصوصیات آنتی باکتریالی کاربرد دارد.
انواع مختلفی از پانسمان ها به فرم آغشته به نقره تولید میشود.
پانسمان ضد میکروب
از گاز یا پانسمان با چسبندگی پایین ساخته و با انواعی از پماد که خاصیت ضد میکروبی دارند آغشته شده اند.
پانسمان های تخصصی
پانسمان شبکه ای تعدیل کننده پروتئاز
فعالیت آنزیمهای از بین برنده پروتئین را در زخم مزمن کاهش میدهد.
با تجویز پزشک و در شرایط خاص تجویز میشوند.
نکات لازم برای انتخاب پانسمان زخم دیابتی
- رطوبت
زخم با سطح مرطوب سریعتر بهبود می یابد.
در حضور رطوبت مناسب، سلولهای مهاجر می‌توانند به محل زخم انتقال یافته و موجب تسریع ترمیم در ناحیه شوند.
رطوبت موجب دبرید شدن خودبخودی بافت نکروزه می شود و جزو مراحل مهم در روند ترمیم زخم است. - جذب ترشحات
ترشحات زیاد زخم و رطوبت بالای محیط آن، موجب آسیب به سلول ها میشود پس بهتر است با پانسمان جاذب مانند پانسمان فومی پوشانده شوند
بعضی از انواع پانسمان مانند فرم حاوی نشاسته، در ابتدا ترشحات و رطوبت اضافی را جذب و ذرات رطوبت آب را بین پلیمرهای خود به دام می اندازند، رطوبت سپس به آرامی به بافت زخم بازگردانده شده و ایجاد رطوبت خواهد نمود. - بافت پانسمان
برای زخم پای دیابتی و هر نوع زخم دیگر در افراد دیابتی، به دلیل ضعف سیستم ایمنی و احتمال بالای نکروزه شدن زخم، باید از پانسمان با بافت نرم که مانع از کنده شدن لایه ی سطحی زخم میشوند استفاده کرد. - مواد به کار رفته
پانسمانی که حاوی ترکیبات هیدروژن پراکسیدی و بتادینه باشد، به هیچ عنوان نباید بر روی زخم دیابتی استفاده شود.
زخم پوستی وریدی چیست؟